Professional Documents
Culture Documents
58/00, 44/02 i 82/08) i ~len 25 od Zakonot za osnovno obrazovanie („Sl. vesnik na RM” br. 103/08), ministerot za obrazovanie i
nauka donese nastavna programa po predmetot geografija za VII oddelenie na osnovnoto osumgodi{no obrazovanie, odnosno za
VIII oddelenie za devetgodi{noto osnovno obrazovanie.
MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA
BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO
Skopje,noemvri 2008
PROGRAMA
NASTAVNA
GEOGRAFIJA
OSNOVNO OBRAZOVANIE
2
ZABELE[KA:
3
1. ЦЕЛИ НА НАСТАВАТА ВО VIII ОДДЕЛЕНИЕ
U~enikot/u~eni~kata:
4
2. KONKRETNI CELI I. TEMA: PRIRODNO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI NA EVROPA - 10 ~asa
Celi Sodr`ini Poimi Aktivnosti i metodi
U~enikot/u~eni~kata: Geografska polo`ba, Континент - Koristewe na fizi~ka karta na
- da se zapoznae so mestopolo`bata granici i golemina Evropa Evropa i Svetot za opis na
na Evropa (okru`uvawe, granici i Geografska polo`ba grani~nata linija.
golemina); Prirodna grani~na - Objasnuvawe na karta na
linija
- da gi opi{uva prirodnite granici na mestopolo`bata na Evropa vo
Poluostrovi
Evropa; Bregova razgranetost na Ostrovi
svetot, geografskite
Evropskiot kontinent Fjord karakteristiki i reljefot;
- da ja opi{uva bregovata linija na - Opi{uvawe na karakteristikite na
Evropskiot kontinent; bregovata linija na Evropa
Reljefni karakteristiki Planinski masivi - Koristewe na Google Earth za
- da gi opi{uva reljefnite karakteristiki na Evropa Nizini vizuelno sogleduvawe na
na Evropa i da steknuva pretstava za Kotlini razgranetosta na bregovata linija na
pogolemite reljefni celini na Plato kontinentot.
kontinentot; Dini - Izrabotka na tematski pregledi od
sobranite tekstovi za geografskite
karakteristiki na Evropa.
Klima i vegetacija Климатски типови - Objasnuvawe so pomo{ na karta na
- da steknuva znaewa za klimatskite uslovi na Klimatski uslovi Tundra geografskata rasprostranetost i
Evropa; Klimatsko-vegetacioni Tajga karakteristikite na klimatsko-
- da steknuva znaewa za vegetacijata vo oblasti Stepska vegetacija vegetaciskite zoni vo Evropa.
Evropa - Izrabotka na klimatsko-vegetaciona
karta na Evropa.
- da gi poka`uva na karta pogolemite reki, - Koristewe na geografska karta za
re~ni slivovi i ezera vo Evropa i da go Hidrografija opi{uvawe na hidrografijata na
objasnuva nivnoto zna~ewe. Hidrografija Re~na mre`a Evropa (reki, re~ni slivovi i ezera i
- Reki i ezera i nivnoto Reki, nivnoto zna~ewe)
zna~ewe re~ni slivovi ,
- Koristewe na Google Earth za
ezera
vodni resursi vizuelno prepoznavawe na
hidrografijata na Evropa.
5
II. TEMA: SOCIO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI I REGIONALNA PODELBA NA EVROPA - 5 ~asa
Celi Sodr`ini Poimi Aktivnosti i metodi
U~enikot/u~eni~kata:
- Istra`uvawe i izrabotka na poster
- da gi zapoznava nekoi od osnovnite Naselenieto vo Evropa Naselenie za naselenieto vo Evropa
karakteristiki na naselenieto na Gustina na naselenost - Opi{uvawe na jazi~nata i verskata
Evropa (broj na `iteli, gustina na - Osnovni karakteristiki na Narodi raznolikost na naselenieto na
naselenieto na Evropa (broj na Jazici
naselenost, jazi~na i verska Evropa
`iteli i gustina na naselenost) Verska pripadnost
raznolikost) - Istra`uvawe za kulturata i
Grad
- da gi zapoznava najgolemite evropski - Jazi~na i verska raznolikost na Selo obi~aite na narodite na dve zemji
Evropa (po izbor)
gradovi i razlikite me|u evropskite
- Naselbite vo Evropa
sela - Razgovor za raznolikosta i sli~nosta
na narodite na dvete zemji
- Sobirawe na podatoci i
razgleduvawe na razlikite pome|u
evropskite sela i gradovi
6
Evropska unija Evropska Unija Ungarija, Germanija, Romanija
- da se zapoznae so poimot Evropska Dr`avi, ~lenki na EU Isto~na Evropa: Rusija, Ukaina, Moldavija,
unija Dr`avi, kandidati za Belorusija, Litvanija, Letonija, Estonija
EU - Razgovor za grupiraweto na dr`avite
vo oddelni regioni na Evropa i za
nivnoto ureduvawe (republika,
kralstvo, kne`evstvo)
- Istra`uvawe za regionalniot razvoj
na Evropa (soobra}aj, stopanstvo,
turizam i dr.)
7
III TEMA: GEOGRAFSKI PREGLED NA REGIONITE VO EVROPA* - 33 ~asa
Celi Sodr`ini Poimi Aktivnosti i metodi
U~enikot/u~eni~kata: Ju`na Evropa Poluostrov - Sobira tekstovi od internet,
- da ja zapoznae geografskata polo`ba - Geografska polo`ba, Balkanski spisanija za regionite i dr`avite vo
na Ju`na Evropa; dr`avi i glavni gradovi poluostrov Evropa
- da gi poka`uva na karta dr`avite i - Osnovni karakteristiki Monarhija - Na karta na Evropa gi poka`uva
na ureduvaweto na Republika
glavnite gradovi na Ju`na Evropa; dr`avite i glavnite gradovi vo
dr`avite Kne`estvo
- da steknuva osnovni soznanija za Ju`na Evropa
ureduvaweto na dr`avite vo Ju`na - Na karta na Evropa gi vnesuva
Evropa - Karakteristi~ni podra~ja dr`avite vo Ju`na Evropa
- da gi identifikuva podra~jata so izlo`eni na zemjotresi i - Na karta na Evropa gi vnesuva
zemjotresi i vulkani vo Ju`na Evropa; vulkani, posledicite i zemjotresni podra~ja karakteristikite na klimata i
- da gi objasnuva karakteristikite na vlijanieto vrz `ivotot na vulkani i vulkanski vegetacijata vo dr`avite na Ju`na
klimata i vegetacijata na Ju`na lu|eto erupcii Evropa
Evropa; - Klima i vegetacija na postvulkanski - Na karta gi odreduva regionite
- da se zapoznae so karakteristikite i Ju`na Evropa aktivnosti koi{to se izlo`eni na zemjotresi i
zna~eweto na Sredozemnoto More; - Sredozemno More - klimatski tipovi vulkani vo Ju`na Evropa
- da se zapoznae so sli~nostite i osnovni prirodno- - Gi opi{uva posledicite od
razlikite na naselenieto vo Ju`na geografski vulkanite i zemjotresite
karakteristiki i
Evropa; narodi - So pomo{ na karta ja opi{uva
stopansko zna~ewe
- da se zapoznava so najzna~ajnite - Sli~nosti i razliki na jazici raznolikosta na naselenieto spored
karakteristiki na stopanstvoto i naselenieto vo Ju`na vera veroispoved, jazik i kultura, vo
razvienosta na turizmot vo Ju`na Evropa kultura Ju`na Evropa
Evropa; - Stopanstvoto i turizmot obi~ai - Istra`uva za karakteristikite na
vo Ju`na Evropa stopanstvoto voJu`na Evropa
stopanstvo - Na oddelni primeri iznesuva
turisti~ki podatoci i dava pregled za obi~aite
destinacii i kulturnite tradicii
turisti~ki atrakcii - Izrabotuva poster za razvojot na
turizmot vo dr`avite na Ju`na
Evropa
8
- Istra`uva za vlijanieto i ulogata na
moriwata vo `ivotot na lu|eto,
nekoga{ i denes
- Istra`uva za vlijanieto i ulogata na
rekite i ezerata vo `ivotot na
lu|eto, nekoga{ i denes
9
- da ja zapoznae geografskata polo`ba na Severna Evropa poluostrov - Na karta na Evropa gi poka`uva
Severna Evropa; republika dr`avite i glavnite gradovi vo
- da gi poka`uva na karta dr`avite i - Geografska polo`ba, monarhija Severna Evropa
glavnite gradovi na Severna Evropa; dr`avi i glavni gradovi - Na karta na Evropa gi vnesuva
- da steknuva osnovni soznanija za - Osnovni karakteristiki dr`avite vo Severna Evropa
ureduvaweto na dr`avite vo Ju`na na ureduvaweto na - Na karta na Evropa gi vnesuva
dr`avite
Evropa karakteristikite na klimata i
planini vegetacijata vo dr`avite na Severna
- Ulogata na reljefot i
- da gi opi{uva karakteristikite na klimata vrz `ivotot na nizini Evropa
reljefot i klimata na Severna Evropa lu|eto vo Severna Evropa mraznici - So pomo{ na karta ja opi{uva
i nivnoto vlijanie vrz na~inot na raznolikosta na naselenieto spored
`iveewe na mesnoto naselenie; - Karakteristiki na fjordovi veroispoved, jazik i kultura, vo
- da go opi{uva morskiot breg i morskiot breg i negovoto Severna Evropa
negovoto zna~ewe; zna~ewe - Istra`uva za karakteristikite na
stopanstvoto vo Severna Evropa
- Naselenieto vo Severna narodi:
- da se zapoznae so nekoi karakteristiki - Na oddelni primeri iznesuva
Evropa jazik, kultura i
na naselenieto. obi~ai
podatoci i dava pregled za obi~aite
i kulturnite tradicii
Rudni nao|ali{ta - Istra`uva za vlijanieto i ulogata
- Prirodnite resursi i
- da se zapoznava so osnovnite stopanstvoto na Severna [umi na moriwata vo `ivotot na lu|eto,
karakteristiki na prirodnite resursi Evropa Gejzeri nekoga{ i denes
i stopanstvoto Hidroenergetski - Istra`uva za vlijanieto i ulogata na
potencijal rekite vo `ivotot na lu|eto,
zemjodelstvo nekoga{ i denes
industrija
Turizam
10
- da ja zapoznae geografskata polo`ba Sredna Evropa dr`ava - Na karta na Evropa gi poka`uva
na Sredna Evropa; glaven grad dr`avite i glavnite gradovi vo
- da gi poka`uva na karta dr`avite i - Geografska polo`ba, Sredna Evropa
glavnite gradovi na Sredna Evropa; dr`avi i glavni gradovi republika - Na karta na Evropa gi vnesuva
- Osnovni karakteristiki monarhija
- da steknuva osnovni soznanija za dr`avite vo Sredna Evropa
ureduvaweto na dr`avite vo Ju`na na ureduvaweto na - Na karta na Evropa gi vnesuva
dr`avite Planini
Evropa Nizini karakteristikite na klimata i
- Osnovni karakteristiki
- da go zapoznae reljefot (Alpi, Kontinentalna klima vegetacijata vo dr`avite na Sredna
na reljefot i klimata vo
Karpati, Panonska nizina, Vla{ko- Sredna Evropa Alpska klima Evropa
pontijska Nizina) i klimata na - Panonska nizina i Zemjodelstvo - So pomo{ na karta ja opi{uva
Sredna Evropa; nejzinoto zna~ewe za turizam raznolikosta na naselenieto spored
razvojot na stopanstvoto veroispoved, jazik i kultura, vo
- Alpite i nivnoto Sredna Evropa
zna~ewe za zemjite od - Istra`uva za karakteristikite na
Sredna Evropa stopanstvoto vo Sredna Evropa
- Na oddelni primeri iznesuva
- da se zapoznae so hidrografskata podatoci i dava pregled za obi~aite
mre`a, prednostite i problemite so - Rekite i nivnoto zna~ewe i kulturnite tradicii
za `ivotot na lu|eto re~na mre`a
koi sekojdnevno se soo~uva kanalska mre`a - Istra`uva za vlijanieto i ulogata
naselenieto odvodni kanali, na rekite vo `ivotot na lu|eto,
nasipi i dr. nekoga{ i denes
- da se zapoznae so nekoi osnovni
- Naselenieto vo Sredna
karakteristiki na naselenieto. imigracioni zemji
Evropa
narodi, religija
jazik, kultura i
obi~ai
- da ги zapoznae osnovnite -Stopanstvoto na Sredna
karakteristiki na stopanstvoto Evropa (nekoga{ i denes) rudno bogatstvo
zemjodelstvo
industrija
soobra}aj
turizam
11
- Na karta na Evropa gi poka`uva
- da ja zapoznae geografskata polo`ba Isto~na Evropa dr`ava dr`avite i glavnite gradovi vo
na Isto~na Evropa; glaven grad Isto~na Evropa
- да gi poka`uva na karta dr`avite i - Geografska polo`ba, - Na karta na Evropa gi vnesuva
dr`avi i glavni gradovi republika
glavnite gradovi na Isto~na Evropa; dr`avite vo Isto~na Evropa
- da steknuva osnovni soznanija za - Osnovni karakteristiki - Na karta na Evropa gi vnesuva
na ureduvaweto na planini
ureduvaweto na dr`avite vo Ju`na nizini karakteristikite na klimata i
Evropa dr`avite vegetacijata vo dr`avite na Isto~na
- Reljefot i klimata na klimatski tipovi
- da gi imenuva na karta pogolemite sliv Evropa
Isto~na Evropa
reki i nivnite slivovi; - Re~nata mre`a - delta - So pomo{ na karta ja opi{uva
- da go znae nivnoto zna~ewe vo `ivotot karakteristiki, zna~ewe i re~na mre`a raznolikosta na naselenieto spored
na lu|eto i stopanstvoto problemi kanal veroispoved, jazik i kultura, vo
- da osoznava za problemite poplavi Isto~na Evropa
predizvikani od rekite - Istra`uva za karakteristikite na
emigracioni zemji stopanstvoto vo Isto~na Evropa
narodi, religija
- Na oddelni primeri iznesuva
jazik, kultura i
- da se zapoznae so osnovnite obi~ai
podatoci i dava pregled za obi~aite
karakteristiki na naselenieto. - Sli~nosti i razliki na i kulturnite tradicii
naselenieto vo Isto~na prirodni resursi
zemjodelstvo - Istra`uva za vlijanieto i ulogata
Evropa
- da se zapoznae so osnovnite industrija na rekite vo `ivotot na lu|eto,
karakteristiki na stopanstvoto na - Uslovi za razvoj na soobra}aj nekoga{ i denes
dr`avite vo Isto~na Evropa. stopanstvoto vo Isto~na trgovija
Evropa turizam
* vo temata se razrabotuvaat dominantnite karakteristiki na regiite vo Evropa so naglasuvawe na specifi~nostite na oddelni dr`avi od
regionot
12
IV TEMA: PRIRODNO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI NA AZIJA - 10 ~asa
Celi Sodr`ini Poimi Aktivnosti i metodi
U~enikot/u~eni~kata:
Geografska polo`ba, Континент - Koristewe na fizi~ka karta na
- da se zapoznae so mestopolo`bata granici i golemina Azija Azija i Svetot za opis na grani~nata
na Azija (okru`uvawe, granici i Geografska polo`ba linija.
golemina); Grani~na linija
- da gi opi{uva prirodnite granici na - Koristewe na geografska karta i
Azija; Bregova razgranetost Poluostrov
Google Earth za vizuelno sogleduvawe
Ostrov na razgranetosta na bregovata linija
- da stekne znaewa za bregovata Moreuz na kontinentot.
razgranetost na Aziskiot kontinent Ivi~ni moriwa
zalivi
13
Hidrografija na Azija stepi hidrografijata na Azija.
- da gi poka`uva na karta najgolemite - Reki i nivnoto xungla
reki i ezera vo Azija i da go objasnuva zna~ewe sliv
nivnoto zna~ewe; - Езера со светско delta
значење vadi
- da znae rekите na koe slivno podra~je
hidroenergija
pripa|аaт; navodnuvawe
-Prirodni bogatstva na naselenost
реликт
Aziskiot kontinent
jaglen
nafta
zemjen gas
{umi
hidroenergija
Moriwa
okeani
14
V TEMA: SOCIO-GEOGRAFSKI KARAKTERISTIKI I REGIONALNA PODELBA NA AZIJA - 4 ~asa
Celi Sodr`ini Poimi Aktivnosti i metodi
U~enikot/u~eni~kata: - Razgleduvawe na tematska karta za
Naselenie politi~ko-teritorijalnata podelba
- da gi zapoznava karakteristikite na Narodi na Azija;
naselenieto na Azija (narodi, jazici, - Верска припадност Jazici - Istra`uvawe i izrabotka na poster za
religija, kultura, obi~ai) jazi~na pripadnost, Veri naselenieto na Azija
Kulturi
-Opi{uvawe na karta za
Obi~ai
Kultura i obi~ai karakteristikite na regionite na
Azija;
- Izrabotka na tematski karti
za regionite na Azija
- da se zapoznae so regionalnata i Regionalna podelba na Dale~en Istok - Isto~na Azija: Kina, Hong Kong, Makao,
teritorijalnata podelba na Azija; Azija Podkontinent Tajvan, Severna Koreja, Ju`na Koreja,
- da gi poka`uva na geografska karta Isto~na Azija Monarhija Japonija*;
regiite, dr`avite i nivnite glavni Jugoisto~na Azija Republika - Jugoisto~na Azija: Mjanmar, Laos,
gradovi na Azija; Ju`na Azija Kralstvo Kamboxa, Malezija, Singapur, Vietnam,
Sredna Azija Emirat Indonezija, Brunej, Filipini, Tajland,
- da se zapoznae so geografskata polo`ba
Jugozapadna Azija Sultanat Andamanski i Nikobarski ostrovi,
i golemina na regiite Kokosovo i Bo`i}no ostrovo)*
Federacija
Ju`na Azija (Indija, Pakistan, Nepal,
Butan, Banglade{, [ri Lanka, Maldivi,
- da se zapoznae so dr`avnoto ureduvawe Ostrov ^agos)*
na nekoi zemji vo Azija Sredna Azija (Avganistan, Turkmenija,
Uzbekistan, Kazahstan, Taxikistan,
Kirgizija, Mongolija)*;
Jugozapadna Azija (Kipar, Turcija,
Ermenija, Azerbejxan, Gruzija, Iran, Irak,
Sirija, Liban, Izrael, Jordan, Saudiska
Arabija, Kuvajt, Bahrein, Katar, Oman,
Jemen, Sinajski Poluostrov)*
* Od u~enicite ne se bara da gi pomnat
site zemji od Azija, tuku da mo`at da
15
gi poka`uvaat na karta
16
raznolikost i prenaselenost Vera, Rasa, Jazik Azija
- Naselenieto na Indija- Kultura - So pomo{ na karta ja opi{uva
bogatstvo i problemi Prenaselenost raznolikosta na naselenieto spored
Rasa veroispoved, jazik i kultura vo
Vera
Jugoisto~na i Ju`na Azija
Jazik
Kultura
- Na oddelni primeri iznesuva
Nomadsko sto~arstvo podatoci i dava pregled za obi~aite
Nafta i kulturnite tradicii vo
Jaglen Jugoisto~na i Ju`na Azija
Hidroenergija
17
- Na karta na Azija gi poka`uva
- da se zapoznae so dr`avite vo Jugozapadna Azija dr`avite vo Jugozapadna Azija
Jugozapadna Azija vo koi ima izvori - Gi opi{uva uslovite za razvojot na
na nafta -Naftata - najgolemoto stopanstvoto vo Jugozapadna Azija
- da go sogleda stopanskoto zna~ewe na bogatstvo na zemjite od - So pomo{ na karta ja opi{uva
naftata za ovoj region i svetot; Jugozapadna Azija raznolikosta na naselenieto spored
veroispoved, jazik i kultura vo
- da gi opi{uva pri~inite za pojavata na Jugozapadna Azija
krizni `ari{ta vo Jugozapadna Azija - Na oddelni primeri iznesuva
podatoci i dava pregled za obi~aite
i kulturnite tradicii vo
Jugozapadna Azija
- pravi pregled na zemjite vo koi ima
izvori na nafta i za nejzinoto
stopansko zna~ewe za Jugozapadna
Azija i svetot
* vo temata se razrabotuvaat dominantnite karakteristiki na regiite vo Azija so naglasuvawe na specifi~nostite na oddelni dr`avi od
regionot
18
3. DIDAKTI^KI PREPORAKI
Vo nastavnata programa e dadeno orientaciono planirawe na nastavnite ~asovi po nastavni temi i celini. Sepak,
nastavnicite treba samostojno da go planiraat fondot na ~asovite za nastavata po geografija vo zavisnost od dinamikata vo
realizacijata na nastavnata programa. Isto taka nastavnicite treba da napravat selekcija i sistematizirawe na osnovnite
fakti i opisi, a da izbegnuvaat optovaruvawe so nepotrebni fakti, podatoci i informacii. Zatoa se prepora~uva procesno-
razvojno planirawe vo nastavata.
Se prepora~uva koristewe na slednive nastavni sredstva:
- u~ebnik izbran na nivo na u~ili{te za soodvetniot predmet, odobren od strana na ministerot;
- enciklopedii, atlasi i sl.;
- Internet, obrazovni softveri;
- spisanija;
- audio-vizuelni sredstva.
Spored vozrasta na u~enicite kako najproduktivno nastavno sredstvo e koristeweto na fizi~ko-geografskata karta na
Evropa i Azija, potoa fizi~ka karta na Svetot, koristewe na politi~ko-teritorijana i stopanska karta na Evropa i Azija,
koristewe na tematski karti i ilustracii, podatoci dobieni od Internet, od Vikipedija, prebaruva~ot Google Earth, razni CD,
primer En carta i sl.
Vo tekot na nastavata redovno se sledat i se vrednuvaat postigawata na u~enicite, se pribiraat pokazateli za nivnite
aktivnosti, motiviranosta za u~ewe, sorabotkata so drugite i sl. (formativno ocenuvawe). Isto taka, redovno se vr{i
informirawe na sekoj u~enik, kako i na roditelite za napreduvaweto na u~enikot. Ovaa komponenta e sostaven del na
planiraweto na nastavnikot za nastavata i u~eweto. Vo nastavata treba da se osmisluvaat aktivnosti i za testirawe na
postigawata na u~enicite po obrabotkata na sekoja nastavna tema. U~enicite se ocenuvaat so broj~ana ocenka.
19
5. PROSTORNI USLOVI ZA REALIZACIJA NA NASTAVNATA PROGRAMA
Programata vo odnos na prostornite uslovi se temeli na Normativot za prostor, oprema i nastavni sredstva za
devetgodi{noto osnovno u~ili{te donesen od strana na ministerot za obrazovanie i nauka so Re{enie br. 07-1830/1 od
28.02.2008 godina.
20
8. RE[ENIE I DATUM NA DONESUVAWE NA NASTAVNATA PROGRAMA
Nastavnata programa po geografija za sedmo oddelenie na osnovnoto osumgodi{no obrazovanie, odnosno za osmo
oddelenie na osnovnoto devetgodi{no obrazovanie ja donese
Minister
________________
Pero Stojanovski na den ___________________
21