Matematika VI .

Programsko podra~je:
Nivo na znaewa i sposobnosti Standard Gi znae vidovite dropki; iska`uva definicija za me{an broj; znae da pro{iri i da skrati dropka so daden broj; gi prepoznava poimite procent, osnovna vrednost i procenten iznos. crta i ozna~uva triagolnik i da gi imenuva negovite osnovni elementi; prepoznava strana sproti teme, agol sproti strana i obratno; soodvetno ozna~uva i razlikuva vnatre{ni od nadvore{ni agli na triagolnik; razlikuva i imenuva triagolnici spored aglite i spored stranite; prepoznava i ozna~uva visina na triagolnik; prepoznava simetrala na otse~ka i simetrala na agol; prepoznava i simboli~ki zapi{uva skladnost na dva triagolnika; go iska`uva priznakot strana-agol-strana (SAS) za skladni triagolnici; go iska`uva priznakot agol-strana-agol (ASA) za skladni triagolnici; go iska`uva priznakot strana-strana-strana (SSS) za skladni triagolnici; ja iska`uva aksiomata za paralelni pravi; prepoznava agli so paralelni i agli so normalni kraci; ja iska`e teoremata za zbir na vnatre{ni, odnosno za zbir na nadvore{ni agli na triagolnik; prepoznava i crta sredna linija na triagolnik; ja iska`e teoremata za sredna linija na triagolnik; voo~uva oska na simetrija kaj nekoi ramninski figuri (otse~ka, agol, triagolnik, kvadrat, krug). ~ita koordinati na to~ka na brojna prava; prepoznava i odreduva sprotiven broj na daden broj; gi identifikuva elementite na mno`estvoto celi broevi (Z); gi poznava elementite na mno`estvoto racionalni broevi; go prepoznava zapisot na apsolutna vrednost na broj (| |). prepoznava strani, agli i dijagonali na ~etiriagolnik; go znae zbirot na vnatre{ni i zbirot na nadvore{ni agli na ~etiriagolnik; gi prepoznava i razlikuva vidovite ~etiriagolnici (paralelogrami, trapezi i trapezoidi); prepoznava visini na paraleogram i dijagonali na paralelogram; gi iska`uva svojstvata i priznacite na paralelogram; gi prepoznava i razlikuva vidovite paraleogrami (pravoagolnik, kvadrat, romb i romboid); gi iska`uva posebnite svojstva na pravoagolnik, kvadrat i romb; prepoznava trapez i negovite osnovni elementi (osnovi, kraci i visini); gi prepoznava vidovite trapezi (ramnokrak trapez i pravoagolen trapez); gi iska`uva svojstvata na ramnokrak trapez;

POMNEWE

Matematika VI .

RAZBIRAWE

prepoznava deltoid i gi iska`uva negovite svojstva; gi iska`uva i zapi{uva formulite za perimetar na pravoagolnik, romb, kvadrat romboid, ramnokrak trapez i deltoid; poznava podatoci pretstaveni so stolbest dijagram; ka`uva definicii za aritmeti~ka sredina, rang, moda i medijana. Objasnuva {to e dropka i ja pretstavuva na brojna prava; sporeduva dropki so ednakvi i so razli~ni imeniteli; pretstavuva decimalna dropka i decimalen broj vo procent i obratno; pretstavuva veli~ini preku procent i re{ava prakti~ni zada~i; presmetuva procent od daden broj kako del od celo; objasnuva so {to e zadadena osna simetrija i preslikuva to~ka i otse~ka pri osna simetrija; objasnuva so {to e zadadena centralna simetrija i preslikuva to~ka i otse~ka pri centralan simetrija; voo~uva i odreduva centar na simetrija kaj nekoi ramninski figuri (otse~ka, kvadrat, krug); odreduva ortocentar na triagolnik; objasnuva koi figuri se skladni; objasnuva koi triagolnici se skladni, spored sekoj od priznacite; gi objasnuva svojstvata na ramnokrak triagolnik; odreduva golemina na nepoznat vnatre{en ili nadvore{en agol na triagolnik; go voo~uva odnosot me|u stranite i aglite vo triagolnik; objasnuva konstrukcija na triagolnik spored dadeni elementi (trite strani, dve strani i agolot me|u niv, edna strana i agolot {to le`i na taa strana); objasnuva konstrukcija na ramnostran triagolnik so zadadena visina ili so zadadena te`i{na linija; objasnuva konstrukcija na ramnokrak triagolnik so zadadeni: - osnova i agolot na osnovata, -osnova i visina, - te`i{na linija kon osnovata; objasnuva konstrukcija na pravoagolen triagolnik so zadadeni dve kateti ili so zadadeni edna kateta i hipotenuzata; pretstavuva to~ka na brojna prava; naveduva primeri na elementite na mno`estvoto celi broevi (Z) i na mno`estvoto racionalni broevi (Q); go objasnuva zaemniot odnos me|u mno`estvata N, Z+, Z- i Z; pretstavuva cel broj kako zbir i kako razlika na dva broja (so isti ili so razli~ni znaci); odreduva zbir i razlika na dva i pove}e celi broevi so isti ili so razli~ni znaci; re{ava zada~i so upotreba na zagradi; naveduva primeri na elementi na mno`estvoto celi broevi i na mno`estvoto racionalni broevi; go objasnuva poimot apsolutna vrednost na broj; objasnuva konstrukcija na paralelogram (kvadrat, romb, pravoagolnik) spored dadeni elementi; objasnuva konstrukcija na opi{ana i vpi{ana kru`nica kaj kvadrat i kaj pravoagolnik;

Matematika VI .

objasnuva {to e aritmeti~ka sredina, rang, medijana i moda na podatoci. Presmetuva zbir, odnosno razlika na dropki ili me{ani broevi so razli~ni imeniteli; presmetuva proizvod, odnosno koli~nik na dropki ili me{ani broevi; crta te`i{na linija i odreduva te`i{te na triagolnik; re{ava ednostavni zada~i vo koi se koristi odnosot me|u stranite i aglite vo triagolnik; presmetuva proizvod i koli~nik na racionalni broevi so isti i so razli~ni znaci. crta paralelogram, visini na paraleogram i dijagonali na paralelogram; crta pravoagolnik, kvadrat, romb, romboid, deltoid i trapez; crta sredna linija na trapez i da ja opredeli nejzinata dol`ina; presmetuva perimetar na pravoagolnik, romb, kvadrat, romboid, ramnokrak trapez i deltoid; izvr{uva pove}e aritmeti~ki operacii so dropki i me{ani broevi po~ituvaj}i go redosledot na operaciite; presmetuva vrednost na broen izraz sostaven od dropki i me{ani broevi. Konstruira normala na prava; odreduva rastojanie od to~ka do prava; konstruira simetrala na otse~ka i simetrala na agol; konstruira simetrali na stranite i na aglite na triagolnik; gi primenuva svojstvata na ramnokrak triagolnik pri re{avawe zada~i gi koristi osobinite na agli so zaemno paralelni/normalni kraci (deka se ednakvi ili suplementni); re{ava zada~i vo vrska so sredna linija na triagolnik; konstruira centar na opi{ana i centar na vpi{ana kru`nica kaj triagolnik; konstruira oska na simetrija kaj nekoi ramninski figuri (otse~ka, agol, triagolnik, kvadrat, krug); konstruira agol od 60o, 30o, 90o i 45o; konstruira tangenta na kru`nica vo dadena to~ka; konstruira triagolnik spored dadeni elementi (trite strani, dve strani i agolot me|u niv, edna strana i agolot {to le`i na taa strana); konstruira ramnostran triagolnik so zadadena visina ili so zadadena te`i{na linija; konstruira ramnokrak triagolnik so zadadeni: - osnova i agolot na osnovata; - osnova i visina; - te`i{na linija kon osnovata; konstruira pravoagolen triagolnik so zadadeni dve kateti ili so zadadeni edna kateta i hipotenuzata); gi primenuva znaewata preku ot~ituvawe na temperaturna skala, skala na vodostoj, brojna prava; re{ava zada~i so primena na komutativnoto i asocijativnoto svojstvo; presmetuva proizvod na dva celi broja so isti znaci ili so razli~ni znaci; re{ava zada~i so primena na komutativnoto, asocijativnoto i distributivnoto svojstvo;

PRIMENUVAWE

Matematika VI .

ANALIZA, SINTEZA I VREDNUVAWE

go po~ituva redosledot na izvr{uvawe na aritmeti~kite operacii; odreduva nepoznat sobirok, namalenik, namalitel, mno`itel, delenik ili delitel vo ravenki; re{ava konkretni primeri za odreduvawe apsolutna vrednost na broj; presmetuva zbir i razlika na racionalni broevi; re{ava zada~i so primena na komutativnoto, asocijativnoto i distributivnoto svojstvo; odreduva nepoznat sobirok, namalenik, namalitel, mno`itel, delenik ili delitel; presmetuva vrednost na broen izraz; gi koristi vo zada~i svojstvata i priznacite na paralelogram; gi primenuva posebnite svojstva na pravoagolnik, kvadrat i romb pri re{avawe zada~i; go koristi vo zada~i svojstvoto na aglite {to le`at na ist krak; gi primenuva svojstvata na ramnokrak trapez pri re{avawe zada~i; gi primenuva svojstvata na deltoidot pri re{avawe zada~i; gi koristi formulite za perimetar na navedenite figuri pri re{avawe zada~i od praktikata; podatocite dadeni vo procenti gi pretstavuva grafi~ki so stolbest dijagram; presmetuva aritmeti~ka sredina, rang, medijana i moda na podatoci. Sporeduva dropki so procenuvawe, a potoa svojata procenka ja proveruva so presmetuvawe; go procenuva rezultatot od sobiraweto, od odzemaweto, od mno`eweto, odnosno od deleweto i go proveruva. Utvrduva (obrazlo`uva) skladnost na dva triagolnika spored priznakot strana-agol-strana (CAC); utvrduva (obrazlo`uva) skladnost na dva triagolnika spored priznakot strana-stranastrana (CCC); utvrduva (obrazlo`uva) skladnost na dva triagolnika spored priznakot agol-stran-agol (ACA); re{ava poslo`eni zada~i vo koi se koristi odnosot me|u stranite i aglite vo triagolnik; re{ava poslo`eni konstruktivni zada~i za triagolnik; presmetuva proizvod i koli~nik na celi i racionalni broevi na razni na~ini; procenuva proizvod na dva celi broja so isti znaci ili so razli~ni znaci i procenkata ja proveruva; procenuva vrednost na zbir i na razlika na racionalni broevi i procenkata ja proveruva; procenuva vrednost na broen izraz; procenuva perimetar i plo{tina na ~etiriagolnik i svojata procenka ja proveruva; re{ava poslo`eni konstruktivni zada~i za ~etiriagolnik; vr{i procenka za aritmeti~ka sredina, rang, medijana i moda na podatoci i procenkata ja proveruva so presmetuvawe.